Vorige woensdag 9/9/2020 lagen op het subcomité PBW de coronamaatregelen bij heropstart van het academiejaar voor. In het algemeen is het een zeer evenwichtig en adequaat plan, waarbij de nadruk ligt op de veiligheid van de studenten en werknemers. Bij de organisatie van de practica stelt er zich wél een fundamenteel probleem: wij beschouwen de richtlijnen bij practica bij code oranje en rood als onveilig voor studenten en medewerkers. ACOD vraagt het bestuur dringend om deze richtlijnen bij te sturen, en zal actie ondernemen indien dit niet gebeurt.
De pandemiematrix van de universiteiten
Een aantal van de maatregelen voor de heropstart van het onderwijs zijn gebaseerd op een zogenaamde pandemiematrix die werd opgesteld door de VLIR naar verluidt in samenspraak met de federale corona-expertengroep GEES.
In deze pandemiematrix worden de verschillende stadia van de coronacrisis aangegeven met een specifieke kleur en wordt bij elk van deze stadia telkens verduidelijkt hoe de onderwijsactiviteiten moeten worden aangepast aan de dan geldende risico’s. Het gaat hier dan onder meer over het verminderen van het maximaal aantal personen dat aanwezig mag zijn in een bepaald type leslokaal, en over het al dan niet verplicht dragen van mondmaskers tijdens de lessen. Op het subcomité van vorige woensdag 9 september 2020 werd nog uitgegaan van een start van het academiejaar in code geel. Ondertussen is vandaag woensdag 16 september 2020 echter in de media duidelijk geworden dat het academiejaar aan een aantal universiteiten, waaronder aan UGent, zal starten in code oranje.
In het plan van aanpak zijn voldoende verluchting en fysieke afstand houden de belangrijkste preventiemiddelen om een verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. In die optiek is het bv een basisprincipe dat steeds anderhalve meter afstand wordt gehouden. Hierop zijn uitzonderingen mogelijk, bv voor kine-practica, maar dan geldt de cumulatieve regel van 15 minuten: gedurende gans het practicum mag men in totaal niet meer dan 15 minuten dichter dan anderhalve meter met een of meerdere andere personen in contact zijn geweest.
Onvoldoende garanties voor een veilige organisatie van de practica
ACOD (verrassend genoeg als enige van de drie vakbonden) kon zich evenwel niet akkoord verklaren met de voorgestelde aanpak voor de practica. In tegenstelling tot de lessen in auditoria en andere leslokalen, die naarmate het virus verhevigt snel afnemen in bezettingsgraad om uiteindelijk in code rood zelfs volledig off-campus te gebeuren, zouden de practica wel nog volledig aan 100% bezetting kunnen plaatsvinden, zelfs onder diezelfde code rood.
Hierbij gaat het in deze practicumlokalen nog steeds om zeer substantiële aantallen studenten die daar tegelijk aanwezig zouden zijn, zelfs als men zich in tegenstelling tot andere jaren nu wel correct zou beperken tot de theoretische maximumbezetting van het lokaal. Ook wordt niet aangegeven welke concrete andere bijkomende veiligheidsmaatregelen er naar gelang de kleurcode dan wel worden genomen en die een zelfde niveau van bescherming zouden bieden.
Volgens het voorstel dat op het subcomité voorlag, verandert er m.a.w. niets voor deze practica vanaf code geel tot rood, ook al zou het virus welig tieren! Ook de communicatie van UGent op woensdag 16 september 2020 naar aanleiding van de overschakeling naar code oranje volgt diezelfde lijn. In het belang van de veiligheid van de studenten en van alle betrokken medewerkers, direct of indirect, vinden wij dit onaanvaardbaar.
ACOD vindt de laksheid van de pandemiematrix op het vlak van de practica en labo-oefeningen onbegrijpelijk, en staat versteld dat dit voorstel vanuit de VLIR zou zijn goedgekeurd door de GEES. Maar zelfs als dit het geval is, dan is dit voor ons geen excuus voor de universiteit om de gezondheid van haar studenten en werknemers die betrokken zijn in de practica bloot te stellen aan onverantwoordbaar grotere risico’s in verhouding tot andere lesactiviteiten.
Het bestuur moet dringend actie ondernemen en de aanpak voor de practica bijsturen
In de oorspronkelijk voorziene opstartfase geel is vereist dat iedereen een mondmasker draagt tijdens het practicum, en dat de bezetting beperkt blijft zodat steeds minstens anderhalve meter afstand kan worden bewaard tussen de aanwezigen (behoudens de hierboven vermelde 15-minuten uitzonderingen). Indien dit correct wordt opgevolgd en toegepast, is dit een aanpak die in die gele fase de risico’s voldoende beperkt en vergelijkbaar is met de aanpak van andere lesactiviteiten in die fase.
Nu het duidelijk is geworden dat de opstart in code oranje zal gebeuren, is deze beoordeling echter niet meer evident. Bovendien krijgen wij ondertussen signalen van collega’s die betrokken zijn bij de organisatie van de practica in de verschillende faculteiten dat er heel wat onduidelijkheid is zelfs al over die maatregelen die wel voorzien zijn.
In sommige gevallen lijkt men er bij voorbeeld van uit te gaan dat de opgestelde regels slechts te beschouwen zijn als een advies, en maakt men eigen interpretaties van de pandemiematrix. Zo zijn er practica die momenteel worden voorbereid waarbij de anderhalve meter de facto niet zal worden gegarandeerd (soms zelfs tot op minder dan een halve meter van elkaar) maar waar het lijkt te zullen volstaan dat dit op papier wel zo wordt verklaard?!
Ook stellen collega’s zich de vraag hoe de regel moet worden begrepen dat men in totaal gedurende het practicum max. 15 minuten op minder dan anderhalve meter contact zou mogen hebben met een of meerdere andere personen.
ACOD vraagt aan het bestuur dat zij nu concrete bijkomende maatregelen neemt om de voorgestelde aanpak voor de heropstart van practica en labo-oefeningen bij te sturen zodat deze in de huidige code oranje objectief op een minstens even veilige manier worden georganiseerd als de lesactiviteiten in auditoria en andere leslokalen. Ook vragen wij dat het bestuur duidelijk en ondubbelzinnig de regels en afspraken communiceert naar de verantwoordelijken binnen de verschillende opleidingen, en de nodige stappen zet om te garanderen dat de verplichte regels niet alleen op papier maar ook in de feiten zullen worden nageleefd.
Wat betreft een eventuele code rood (vergelijkbaar met de lockdown van dit voorjaar) moet het bovendien duidelijk zijn dat de practica en labo-oefeningen niet zullen kunnen doorgaan, zoals dit ook reeds voorzien is voor de andere on campus lesactiviteiten. Dat practica moeilijk tot niet op een alternatieve manier via afstandsonderwijs kunnen worden georganiseerd is immers op zich geen verantwoording om studenten en personeel zomaar aan een groter besmettingsrisico bloot te stellen.
Wat kan jij doen?
Met ACOD volgen we de situatie nauwgezet op. Maak je je zorgen over de corona-impact van de bezetting van de lokalen of de concrete werkpraktijken bij jou op de dienst, in de practica of elders op de werkvloer? Aarzel niet om ons op de hoogte te brengen via ACOD@UGent.be zodat wij waar nodig verdere stappen kunnen zetten om te zorgen dat de gezondheid en veiligheid op de werkvloer gegarandeerd blijft.
Let op: blijf nooit zomaar zonder meer (onwettig) afwezig van het werk maar contacteer sowieso eerst je vakbond! Wij kunnen de nodige vaststellingen laten doen via de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, of desnoods via de Sociale Inspectie, en druk zetten om de risico’s op te lossen. Indien nodig kunnen wij ook tot collectieve actie overgaan wanneer niet onmiddellijk de nodige aanpassingen worden doorgevoerd.