De personeelsnieuwsbrief die op maandag 25 november 2019 werd rondgestuurd opent met een artikel met de titel “Begroting in evenwicht maar Vlaams regeerakkoord zet die de komende jaren op scherp”.
In dit artikel geeft het universiteitsbestuur – bij monde van logistiek beheerder Jeroen Vanden Berghe en financieel directeur Geert Van de Gucht aan dat er de komende jaren structurele besparingen zullen nodig zijn om een begroting in evenwicht te behouden.
Omdat dit bericht voor heel wat ongerustheid zorgde onder het personeel van deze instelling, vonden we het als ACOD nodig om te reageren op deze berichtgeving.
Gevolg van jarenlange besparingen en niet nagekomen engagementen door de opeenvolgende Vlaamse Regeringen
Het is duidelijk: de besparingsvoorstellen van de nieuwe Vlaamse regering Jambon I zullen ook de UGent hard treffen, op dat punt heeft het universiteitsbestuur gelijk.
Opnieuw komt de Vlaamse regering engagementen die ze in het verleden nam naar het hoger onderwijs niet na. Zo negeert ze het financieringsdecreet van 2008, waarin vastgelegd wordt welke middelen universiteiten krijgen ter compensatie van de sterk groeiende studentenaantallen: de zogenaamde kliks. De regering besloot om de “kliks” in 2021 en 2023 af te schaffen: alleen al die maatregel kost de universiteit jaarlijks ruim 11 miljoen euro. Daarnaast bespaart de regering ook op engagementen die de vorige regering nam, indexeert ze bepaalde middelen niet of nauwelijks, en voert ze een lineaire besparing uit op de BOF-middelen.
Over sommige besparingen blijft de regering zelf nog zeer onduidelijk, maar sowieso zullen de aangekondigde besparingen de komende jaren vlot 20 miljoen €/jaar bedragen, enkel en alleen voor de UGent. Dit komt bovenop de besparingen die de vorige regeringen reeds doorvoerden op het onderwijs: die komen alleen al voor de werkingsmiddelen van de UGent neer op ruim 105 miljoen euro per jaar!
Ook deze Vlaamse regering “belooft” dat ze tegen het einde van deze regeerperiode een deel van die besparingen opnieuw zal ongedaan maken door nieuwe investeringen in onderzoek. Die beloftes zijn compleet onbetrouwbaar: het zijn exact dezelfde soort beloftes die ook de vorige regering maakte, en die nu door deze regering – die trouwens bestaat uit dezelfde partijen – weer worden ongedaan gemaakt. Het idee dat deze regering een “investeringsregering” zou zijn wordt ook voor het hoger onderwijs tegengesproken door de feiten: het gaat om keiharde besparingen.
Het zijn die jarenlange besparingen die verklaren waarom de werkdruk elk jaar stijgt. Het verklaart waarom uit onderzoek bij doctorandi blijkt dat één op drie onderzoekers ernstige mentale gezondheidsproblemen zijn (extreme stress, burnout, bore out). Het verklaart waarom vele professoren, onderzoekers en administratieve en technische personeelsleden het gevoel hebben dat hoeveel ze ook doen, het nooit genoeg is. Het verklaart waarom het aantal stressklachten en burnouts aan onze instelling jaar na jaar blijft stijgen. Het verklaart waarom heel wat gebouwen aan deze instelling in lamentabele toestand zijn, en er geen perspectief is dat dit de komende decennia beter zal worden. Of waarom zovele noodzakelijke projecten en investeringen blijven uitgesteld worden omwille van tekort aan middelen. Dat er structurele maatregelen nodig zijn is duidelijk, de vraag is echter wat de doelstelling is.
Minder personeel betekent onvermijdelijk nog meer werkdruk, nog meer stress en burnouts, en minder kwalitatieve ondersteuning van onderzoek en onderwijs
In hun communicatie stelt het bestuur dat de “personeelskosten onder controle moeten gehouden worden”, en dat er moet gekeken worden hoe bepaalde processen “efficiënter kunnen georganiseerd worden”. Letterlijk wordt gezegd: “Ik maak me sterk dat we erin zullen slagen om het onderwijs en onderzoek met minder mensen op een zelfde kwalitatieve manier administratief te ondersteunen. Zonder harde sociale maatregelen.” ACOD heeft ernstige twijfels bij die bewering.
Uiteraard kunnen heel wat processen efficiënter, er zijn tal van voorbeelden van projecten – vaak op initiatief van gemotiveerde administratieve personeelsleden zelf – die dat doel voor ogen hebben. Er moet gezocht worden naar manieren om de samenwerking tussen de centrale administratie en de faculteiten te verbeteren, maar ook binnen de directies en de faculteiten zelf kunnen zaken efficiënter.
ACOD pleit al enkele jaren voor een herorganisatie van de manier waarop de administratieve en technische ondersteuning aan onze universiteit gebeurt. Wij menen dat het onhaalbaar is dat er in bepaalde onderzoeksgroepen nog steeds van wordt uitgegaan dat één enkele ZAP’er de “baas” is over een aantal ATP’ers en onderzoekers, en dat samenwerking over grenzen van onderzoeksgroepen, vakgroepen en faculteiten daardoor wordt afgeremd. Het is veel logischer om de administratieve en technische ondersteuning van onderzoekers te organiseren op een hoger niveau dan individuele proffen of zelfs individuele vakgroepen. Ook veel ATP’ers zijn vragende partij om efficiënter ingezet te kunnen worden, en een werkomgeving te krijgen waarin ze nog meer kwaliteit kunnen leveren dan vandaag al gebeurt.
Ook pleitten we de voorbije jaren voor een verdergaande samenwerking rond het gebruik van infrastructuur: labo’s, werkplaatsen en ateliers. Ook dit kan een voordelen opleveren qua veiligheid, efficiëntie, én het kan ervoor zorgen dat onze onderzoekers beschikken over performantere infrastructuur voor hun onderzoek.
Tegelijkertijd moeten we vaststellen dat vele collega’s vandaag al op de grenzen zitten van wat mogelijk is: hen nóg meer vragen is onmogelijk. Het is een illusie te denken dat “efficiëntiewinsten” ertoe zouden kunnen leiden dat we hetzelfde werk kunnen blijven doet met “minder mensen”. Diegenen die dat beweren hebben weinig inzicht in de enorme werkdruk die er al is bij het personeel van deze universiteit. Minder personeel betekent onvermijdelijk nog meer werkdruk, nog meer stress en burnouts, en minder kwalitatieve ondersteuning van onderzoek en onderwijs.
Statutarisering is wel een belangrijke besparing die tegelijk ook voordelen oplevert voor de betrokken personeelsleden
Uiteraard zijn er besparingen mogelijk die wél kunnen werken. Zo zijn we als ACOD erg tevreden met het voorstel om dit keer écht in te zetten op het statutariseren van contractuele personeelsleden. Dit levert niet alleen voordelen op voor het personeelslid zelf, het zorgt ook voor een besparing van 25% tot 30% op de loonkost. Het is om die redenen dat ACOD dit voorstel de voorbije jaren al meerdere malen op de tafel heeft gelegd, we zijn blij dat we daarin nu gevolgd worden.
Tegelijkertijd denken we dat er op dat vlak verder kan gegaan worden dan de huidige voorstellen van het bestuur: zo willen wij dat ook de grote groep van personeelsleden in de kinderdagverblijven en de maaltijdvoorzieningen gestatutariseerd worden. Nog vorige week maakte ACOD een concreet plan hierover bekend: we willen met een deel van de opbrengst maken dat de laagste lonen aan deze instelling worden opgetrokken tot een minimum van 14€/uur – ook voor de onderaannemers – en dat de rest van de besparing kan gebruikt worden voor het sociaal beleid naar studenten toe.
Het bestuur dient een duidelijkere houding aan te nemen ten aanzien van de besparingen door de Vlaamse regering
Maar we moeten ook duidelijk zijn: indien de Vlaamse regering vasthoudt aan haar besparingen, zal dit desastreuze gevolgen hebben voor de UGent. ACOD is er dan ook van overtuigd dat het bestuur duidelijker moet zijn in haar communicatie naar de buitenwereld. Net zoals vandaag de cultuursector, de VRT, middenveldorganisaties en de zorgsector duidelijk maken dat de besparingen onhoudbaar zijn, zou ook het hoger onderwijs dit moeten doen. De vakbonden in het hoger onderwijs trokken hierover reeds in maart 2019 aan de alarmbel met een staking tegen de besparingen. De rector van de UGent vond het toen nodig om die acties af te doen als “voorbarig”, en te stellen dat er “andere manieren zijn om de Vlaamse regering te overtuigen”. We moeten vandaag vaststellen dat deze strategie van halfzachte lobbying nogmaals gefaald heeft. Ter vergelijking: in het lager onderwijs waar de directies wél solidair waren met de acties van de vakorganisaties wordt vandaag wel extra geïnvesteerd.
Het standpunt van ACOD UGent
Een aankondiging van besparingen leidt tot heel wat ongerustheid. ACOD vraagt het universiteitsbestuur om zeer snel concreet te maken welke plannen ze heeft. Het standpunt dat wij zullen verdedigen is duidelijk:
- Geen besparingen die leiden tot het verminderen van het aantal personeelsleden of die verdeeldheid zaaien tussen verschillende groepen van personeelsleden
- Geen besparingen die zorgen voor extra werkdruk en stress
- Geen besparing ten koste van studenten of van de sociale voorzieningen aan de UGent
- Voor een vergaande statutariseringscampagne aan de UGent
- Voor een minimumloon van 14€/uur aan de UGent, ook voor onderaannemers
- Voor een meer strijdbare houding van ons universiteitsbestuur om publiek de nodige middelen te eisen voor het hoger onderwijs